EERSTE LEZING: Genesis 45,3-11.15
TWEEDE LEZING: 1 Korintiërs 15,35-49
EVANGELIE: Lucas 6,27-38
Heb je vijanden lief, wees goed voor wie jullie haten, zegen wie jullie vervloeken, bid voor wie jullie slecht behandelen. Als iemand je op de wang slaat, bied hem dan ook de andere wang aan. Het zijn bekende woorden uit het evangelie. We horen ze vandaag vast niet voor het eerst. Maar wat moet je er mee?
Het zijn machtige uitspraken die op een bepaalde manier altijd tegenover ons staan. Ze hebben mannen en vrouwen door de geschiedenis heen geïnspireerd tot een voorbeeldig pacifisme en ze waren de reden dat de vroegste christenen krijgsdienst weigerden, dat de jonge kerk opviel door haar opmerkelijke onderlinge verdraagzaamheid. De geest van verzoening en pacifisme.
Centraal vandaag staat wat we de gulden regel noemen: behandel anderen zoals je wilt dat ze jullie behandelen. Dat is algemeen menselijk en het is wat onze moeders ons al leerden: wat gij niet wilt dat u geschiedt, doet dat ook een ander niet. Jezus sluit aan bij deze levenswijsheid en de regels uit zijn eigen Joodse traditie, de gulden regel zoals je die in bijna iedere religie of levensbeschouwing terugvindt. Maar dan gaat hij een stap verder. Want, zegt Hij, als je dat principe van de wederkerigheid toepast (behandel anderen zoals je zelf behandeld wilt worden), dan doe je eigenlijk wat iedereen al doet, maar blijf je ook opgesloten in datzelfde idee van wederkerigheid: ik doe wat voor jou, als jij wat voor mij doet.
Dat is eigenlijk een systeem waarin we elkaar en onszelf gevangen houden in de verwachting van de ander. En een systeem dat op dezelfde manier werkt in het negatieve: heb jij mij benadeeld, dan benadeel ik jou. Ben ik tekortgedaan, ben ik slachtoffer, dan wil ik dat de dader daarvoor wordt bestraft. Het systeem van de wederkerigheid houdt zichzelf angstvallig in stand.
Daartegenover zet Jezus nu een heel andere oproep. Niet: heb lief, wie jou liefhebben, maar: heb je vijanden lief, doe goed en leen geld aan anderen zonder iets terug te verwachten. Dat is echt andere koek.
Van bisschop Tutu is de volgende uitspraak: Jezus zegt dat we onze vijanden lief moeten hebben. Hij zegt nergens dat we ze aardig moeten vinden. Heb je vijanden lief. Dat is een bewuste manier van omgaan met de ander tegenover jou, wat hij of zij jou ook aandoet, hoe zij of hij jou ook benadert, aanspreekt, uitscheldt misschien wel of een hak zet.
Heb je vijanden lief. Zegen wie jullie vervloeken. Bid voor wie je vervolgen. Dat zegt Jezus, hier aan het begin van het evangelie. Straks, aan het einde van het evangelie, zal hij bidden: Vader, vergeef hun, want ze weten niet wat ze doen. Dat bidt hij aan het kruis. Het is deze liefde, die alle kwaad overwint.
Voorganger in deze viering is pastor Frank Beuger.
